Michael P., de man die verantwoordelijk is voor de dood van de Utrechtse Anne Faber, heeft 28 jaar cel en TBS met dwangverpleging gekregen. Dat heeft de rechter vandaag uitgesproken. UPDATE: P. gaat in hoger beroep tegen de uitspraak.
Anne Faber
Anne Faber is verhuisd naar Utrecht, maar ze is geboren in Arnhem. Ze is ouder dan haar broertje. Blauwe ogen, haar lange blonde haren komen tot over haar schouders. Kleine oorbellen, knopjes. Om haar nek een kettinkje met een diamantje. Over een paar maanden wordt ze 26 jaar. Ze is gek op kunst en cultuur, houdt van films. En van haar knappe vriendje Nathaniël. Ze heeft pit, karakter, en ze heeft duidelijke doelen voor ogen. Maar soms wil ze even ontsnappen aan haar drukke dagelijks bestaan. Ze wil er even tussenuit. In haar eentje. De bossen in, een frisse neus halen op de fiets. Om binnen een paar uur weer bij haar vrienden en familie terug te komen. Ze had gewerkt bij het Utrechtse Louis Hartlooper Complex, een bioscoop in een voormalig politiebureau. Ze had er achter de tap gestaan, maakt er makkelijk contact. Zoals ze dat bij iedereen deed. Anne maakt makkelijk vrienden, ook op haar werk. Ze is gedreven, ambitieus. Haar grote doel is in de kunst, directeur worden van een groot museum. En ze houdt van koken. Experimenten als ijs met bacon zet ze voor.
Regen
Ook deze vrijdag besluit Anne een flinke fietstocht te ondernemen op haar nieuwe fiets, een Old Dutch van Van Dam Tweewielers. Met een rode sticker achterop. Vanuit Utrecht naar Hollandse Rading, Soest en Baarn en weer terug, zo’n slordige 40 kilometer. Mooi weer is het niet, maar tegen de regen draagt ze een stevige groene regenjas. Om een uur of 19:00, vlakbij paleis Soestdijk, maakt Anne een foto van zichzelf in de plensbui, ze zet het plaatje op Facebook. Ze maakt een V-teken, van vrede en trekt een vertrokken gezicht. Ze stuurt aan papa Wim een appje, om 19:06 en stapt weer op, haar witte iPhone diep in haar zak. Wim heeft een nieuwe auto gekocht, hij noemt het “een vette bak”. “Haha, wat is het voor eentje?” schrijft ze hem terug.
Cocaïne en foute vrienden
Ondertussen gaat Michael op weg, op de brommer. Een plastic tas neemt hij mee, een mes en een schroevendraaier. Hij vertrekt vanaf Aventurijn, de kliniek voor forensische psychiatrie waar hij gedetineerd zit. Hij heeft een paar jaar geleden twee jonge vrouwen verkracht, terwijl hij ze bedreigde met een nep-pistool. De nacht na Koninginnenacht 2010 in Nijkerk. “Ik had zin in seks” zou hij een jaar later zeggen. Als de één zou vluchten, schoot hij de ander dood. “Ga hier maar zitten en trek je broek uit! Meekomen!” Ze moeten vieze dingen doen, bij hem en bij elkaar. Op handen en blote knieën in de bosjes. Bij één van de meisjes trekt hij haar tampon uit haar vagina en steekt zijn vinger erin. Hij houdt zijn nep-Colt op hen gericht als ze elkaar moeten zoenen en hij hen beveelt te pijpen. Zijn “droom is uitgekomen” zo stelt hij triomfantelijk. “Stoerdoenerij” noemt hij die avond. Ook berooft hij mensen van geld, een pinpas, telefoons en sleutels. De politie vindt een Sony Ericsson-telefoon bij Michael die niet van hem is.
Het Openbaar Ministerie ziet in hem een beest: de kans op herhaling is heel groot. “Iemand die zoiets doet moet wel gestoord zijn.” zegt de aanklager. Omdat Michael zich niet wil laten onderzoeken kan TBS niet worden geëist. De rechter kan dat wel opleggen, ook zonder eis, maar niet zonder meer. Maar “de feiten zouden dat zeker wel rechtvaardigen” zegt het OM. Het was een rare, nare tijd. Verslaafd aan harddrugs, P. heeft ‘foute vrienden’. Hij belandde op het verkeerde pad. Hij moet er nog vier jaar voor zitten, van de elf jaar die hij kreeg. In de kliniek zitten zo’n tachtig mensen, ze worden voorbereid op de terugkeer naar de maatschappij. Hij wil geholpen worden van de drugs af te komen en een leven op te bouwen met zijn vriendin. “Buiten ligt een mooie toekomst voor mij.” Maar in 2012 wordt kans op herhaling ‘gemiddeld tot hoog’ ingeschat. Inmiddels zit Michael in Aventurijn.
Botsen
En daar, op dat fietspad, botsen ze tegen elkaar. Hij is een stevige kerel, maar klein van stuk. Hij loenst. Anne en Michael botsen, een confrontatie. Ze krijgen ruzie, het meisje en de man die al jong ontspoorde, en vroeg aan de cocaïne zat. Hij breekt haar telefoon in tweeën, nu kon ze niemand meer waarschuwen. Ze is hulpeloos, machteloos. “Je gaat me verkrachten, he?” vraagt ze. Dat maakt Michael boos, er knapt iets in hem. Hij trekt haar mee de bosjes in en waarschuwt haar niet te schreeuwen. Maar schreeuwen heeft geen zin, er is niemand in de buurt. Ze moet gaan liggen, daarna verkracht hij haar. Ze moet verder lopen, verder van de weg af. Hij zet haar achterop de brommer, doet zijn helm op haar hoofd, ze kan nu niets meer zien. Nog steeds is er niemand die haar kan helpen. Of toch, een voorbijganger fietst hun richting op. Dat geschreeuw moet stoppen. En hij snijdt met het mes langs haar keel. Begraaft haar in de bosjes. Laat haar achter. De fiets wordt bij Huis ter Heide in een vijver gegooid. Haar tas en jas worden gedumpt. Had ze sieraden? Michael weet het niet meer. Hij gaat terug naar Aventurijn.
Zoeken
De avond valt in. Niemand weet waar Anne is. Ze is al een paar uur weg van de fietstocht, ’s avonds komt ze niet terug naar huis. Nathaniël wordt ongerust en schrijft op Facebook een bericht: Wie weet waar Anne is? Haar laatste levensteken was van een uur of zeven in de afgelopen avond. Na een rusteloze nacht is Anne nog steeds niet terug. De volgende dag, zaterdag 30 september, gaan familie en vrienden op zoek. Anne’s telefoon blijft doodstil.
Anne Faber
De politie komt in actie, journalisten pikken het verhaal op. Elke dag schrijven kranten over Anne. Elke dag nieuwe informatie. Iedereen die kan, bekend of onbekenden van Anne, gaan op zoek. Waarom belt ze niet? Het duurt allemaal zo lang, Iedereen zoekt mee, ook haar ex-collega’s. Facebook stroomt vol met steunbetuigingen, al snel kent iedereen “Anne”. Anne op de fiets.
Niemand die je ziet
Intussen is voor Michael de zaterdagochtend maar stomvervelend. “Het is saai in de kliniek” appt hij. “Ik ga zo naar m’n ma. En daarna na m’n pa.” Bij zijn moeder in Zeewolde haalt hij de auto op. Hij rijdt naar de plek waar hij Anne in de bossen gisteren heeft achtergelaten. Hij haalt haar op stopt haar in de auto. En rijdt terug naar Zeewolde. Naar de plek, in het buitengebied, waar niemand in de verre omtrek jou kan zien. Hier kom je niemand tegen. Hij gooit haar over een hek bij vliegbasis Soesterberg en laat haar achter in een diepe kuil.
De discussies over het rechtssysteem gaat alleen nog over “P”. Hoe kan een gewelddadig verkrachter nog vrij rondlopen? Er wordt een petitie gestart om het ‘falend rechtsysteem’ om te gooien. Wat zijn de fouten bij Aventurijn? Is het strafsysteem te soft? Meningen, overtuigingen, ‘wild guesses’ en discussies over en weer buitelen over elkaar heen. Vader Wim gaat op onderzoek uit en schrijft een open brief waarin hij zegt dat de moord voorkomen had kunnen worden. “Wat voor vader zou ik zijn als ik wegkeek?” Hij vindt de rechter die P. veroordeelde voor de verkrachting van de twee meisjes, Rinus Otte, zijn werk niet meer kan doen. Er was geen TBS opgelegd en P. kon tijdens zijn TBS vrij rondlopen.
Discussie over de vraag of de rechter die P. veroordeelde voor de dubbele verkrachting zijn functie moet neerleggen. Tijs van den Brink in gesprek met strafrechtadvocaat Sidney Smeets en Jack Keijzer van Burgercomité tegen Onrecht. Met grote dank aan de EO. (NPO Radio 1 – EO – Dit is de Dag – 28 mei 2018)
De damesfiets
De zoektocht gaat verder. Het gebied dat doorzocht wordt is nog steeds groot, maar stukje bij beetje worden vele vierkante meters afgespeurd. Door de politie, samen met vrienden en familie die alles opgeven om naar Anne te kunnen zoeken. Het Blookerpark, bij Huis ter Heide, geeft zijn geheim prijs. Ze vinden daar een fiets. Met een rode sticker achterop. De damesfiets staat tegen de sokkel van het standbeeld van de godin van het gewas, Demeter. Zij kijkt uit over het vijvertje, waar talloze vissen zwemmen. Regelmatig gooien hier mensen een hengel uit. In de avond van 5 oktober wordt de vijver leeggepompt, misschien ligt Anne ergens daar. De vissen worden in vrachtwagens geladen maar van Anne is niets gevonden. Alles wordt live uitgezonden op de regionale televisie, het AD en Telegraaf. Andere journalisten, Twitteraars en Facebook-gebruikers spreken er schande van. “Een beetje privacy!” Wat zegt dat, een fiets in het water? Je hoopt op een teken van leven, is dat tegen beter weten in?
De observatie en de hond
Het is een geheim, waar de politie nog aan werkt. Michael is de enige verdachte. Rond Aventurijn posten agenten en houden hem in de gaten. Zou hij hen leiden naar de vindplaats van Anne? Nee, dat doet hij niet. En dus, op maandag 9 oktober, om 15:00, wordt Michael gearresteerd. Ook nu weer wordt hij boos. De agent en de verdachte worstelen, Michael valt en breekt zijn schouder. De agent is te ver gegaan en hij heeft Michael niet op zijn zwijgrecht gewezen. Bovendien werd hij bang gemaakt met een gemuilkorfde politiehond. Ze willen de daderkennis uit hem krijgen, want misschien leeft Anne nog. En dan moet ze zo snel mogelijk gevonden worden. Maar Michael zwijgt, nog steeds. Omdat hij boos is. Dat hij zo hardhandig is aangepakt. Hij moet worden geopereerd aan zijn schouder.
Maar dan, twee weken na de vermissing, begint hij toch te praten. Donderdag 12 oktober 2017 wordt het lichaam van Anne gevonden in Zeewolde. Verkracht, vermoord en nauwelijks herkenbaar. Michael is erbij als het lichaam wordt gevonden, vlakbij het Zeewoldense Vlindermonument. Er worden bloemen neergelegd. Misschien was ze nooit gevonden, zonder de hulp van Michael. Als de grijze lijkwagen met het lichaam de plaats verlaat, wordt het filmpje daarvan op Twitter gezet. Velen vinden dat respectloos. “Sorry voor de media, ze hebben hun laatste manieren verloren.” schrijft iemand.
De omgeving waar Anne werd gevonden
Een journalist maakt foto’s vanuit de lucht boven het zoekgebied met een drone. Eén foto verschijnt op de cover van bladen en bij de NOS. Op de foto staan mensen in witte pakken met afgeschermde hekken om hen heen. Ze zijn onherkenbaar, maar zichtbaar. Ook hier buitelen meningen over elkaar heen. Kranten blijven schrijven over Anne, elke dag. Berichten verschijnen, columns worden volgeschreven. Tommy Wierenga schrijft : “We zijn voorzichtig met onze dochters. (…) Zo moeten ze door de wereld kunnen fietsen en schuilen voor de regen, zonder dat iemand met duisternis in zijn hoofd hen opwacht. We zijn voorzichtig met onze dochters.” met een foto van Anne ernaast. Ze lacht en heeft kuiltjes in haar wangen. Ze zal voor altijd blijven lachen.
In de algemene ruimte van Aventurijn staat een computer met internet. De browser geeft een geheimpje prijs. In de zoekgeschiedenis staat “girl gets executed”. Het linkt naar filmpjes van jonge vrouwen die worden onthoofd of doodgeschoten. Maar die computer kan door iedereen gebruikt worden, dus wie heeft de zoekopdracht gegeven? En ben je meteen een moordenaar als je zulke filmpjes wil zien? Michael had al anderen gezegd dat ‘ie iemand wilde doden. Maar tussen zeggen en doen zit een wereld van verschil. En het was té lang geleden en té ongericht om Michael te verdenken.
De finale?
Op de dag van de uitspraak is het druk in de rechtbank, de media-aandacht is groot. De NOS, Hart van Nederland, RTV Utrecht, ANP; de journalisten komen uit heel Nederland. Anne’s familie zit in een andere kamer, ze kijken op schermen mee. Als iedereen zit te wachten, gaan de deuren naar de krochten van het gebouw open. De agente van de parketpolitie houdt de deuren open, maar minutenlang is het doodstil. Geen getik op laptops, geen gekuch. Dan komt Michael, geëscorteerd door agenten in uniform, binnen. Zonder om zich heen te kijken gaat Michael in het midden van de voorste rij zitten. Een hippe spijkerbroek en lichtbruine gympen. Een blauw overhemd met lichte ruitjes erop. Gemillimeterd haar. Voor deze zaak was van het begin af aan veel media-aandacht. Het was dan ook een bijzondere zaak: het was een verkrachting, een moord, een vermissing in één. Er zijn bijna 40.000 vermissingen per jaar in Nederland! Bijna roerloos zit hij op de stoel, vooraan. Pas aan het einde, als de rechter bij de straf komt, gaat hij verzitten.
Was het moord? Om moord op te kunnen leggen moet de rechter bewijzen zien dat er opzet is geweest en voorbedachte rade. De rechter vraagt of P. haar heeft staan opwachten bij de weg, toen Anne eraan kwam. Het antwoord is een resoluut “Nee.” Zonder nadenken flipt die ontkenning eruit. “Ik heb daar niemand aan zien komen. Ik had ook niemand verwacht op dat fietspad. Ik rij vooruit met een grote bocht. Ik kijk naar links en ik ‘paf!’ klapte tegen Anne op. Met mijn zijkant tegen haar aan. Ik stapte af, zij was al opgestaan. Ik loop naar de scooter toe en de kap was afgebroken enzo. Ik vroeg: ging het? Is het zo goed? Ik wilde niet dat ze de politie ging bellen.” Als hij zijn geduld verliest en Anne maar blijft schreeuwen, waarschuwt hij: “Geef die die kankertelefoon!” In de rechtszaal verklaart hij: “Toen ik die telefoon in mijn handen kreeg, zag ik het mes in m’n tas.” Lopen! Lopen! Ik brak haar telefoon in tweeën. Ik weet niet waarom het is gebeurd, maar het is gebeurd. Ik heb de fouten gemaakt, zij heeft niets fout gedaan. Ik heb verkeerd gehandeld.”
De theaterwereld, waar Anne zo van hield, is geschokt. Cobie de Vos, directeur van theater Het Huis in Utrecht waar Anne werkte, noemt in de Theaterkrant Anne ‘de lijm tussen de mensen’. En theaterzanger en liedschrijver Siebe Palmen schrijft en componeert het nummer “Verdwijnen”. Hij beschrijft erin waarom Anne soms even wil verdwijnen, net zoals ze heeft gedaan op die regenachtige vrijdag.
“Verdwijnen” – Siebe Palmen. Met grote dank aan Siebe voor het mogen plaatsen van het nummer.
De uitspraak
Terug bij het Nulderpad, bij Anne aangekomen, maakt hij haar schoon met bleek. “Dat had ik bij CSI gezien, dat je alle sporen moet uitwissen met bleek.” Omdat de rechter niet overtuigd is dat Michael van tevoren van plan was geweest Anne te vermoorden, wordt hij vrijgesproken van moord. Geen voorbedachte rade dus. Maar wel gekwalificeerde doodslag. En de rechter heeft wel iets te zeggen over de denkwijze van Michael: “Verdachte gaat planmatig te werk, stapsgewijs.”
Niet iedereen gelooft dat het allemaal echt waar is geweest. Sommigen zien in het verhaal van P. en in de hele rechtszaak van Michael een complot. Borderline, de alcohol, de Ritalin… Wat er precies is gebeurd die middag kan alleen Michael je vertellen. En er rijzen nog meer vragen. Sommigen hebben twijfels bij het politieonderzoek. Hoe kon Michael het lichaam van Anne over een hek gooien? Zijn er speurhonden gebruikt? En waarom zou je iemand met zo’n lange gevangenisstraf nog TBS moeten geven, is dat wel zinvol?
Geen geld
P. is dus schuldig. Hij moet de gevangenis in en moet een flink bedrag aan schadevergoeding betalen. De kosten van Annes’ uitvaart, de studievertraging van haar broertje Rogier, de shockschade van de familie. Maar Michael heeft geen geld. Van een kale kip kun je niet plukken, toch moeten de nabestaanden worden schadeloos gesteld. Financieel dan. Dat doet nu de Staat. Het lijkt afgerond: de dader is gepakt, het slachtoffer heeft een waardig afscheid gekregen. Wim en zijn vrouw zijn blij dat het boek gesloten kan worden. Maar dan gaat Michael in hoger beroep. Het hardhandig politieoptreden is reden voor strafvermindering, vindt zijn advocaat. Internet loopt vol met verwensingen. Onder een YouTube filmpje waarin men vermoedt dat Michael figureert, staat: “De meest gehate man van Nederland. Jammer dat hij in 2007 nog opstond nadat hij van de scooter viel…”
NPO 1 – EenVandaag – 2 juni 2018
Bronnen
