In de rechtbank van Utrecht ging het proces tegen de Utrechtse tramschutter, Gökman T., verder. Deze tweede zittingsdag staat in het teken van de stand van zaken van het onderzoek naar Gökman, zijn motivering, zijn geestestoestand op het moment van de aanslag en zijn gedachtegang. Ook wordt er gekeken naar het probleem dat de verdachte geen advocaat wil hebben.
In de zaal zit veel pers, zoals verwacht. In drie andere zalen zitten publiek en slachtoffers, die met een videoverbinding meekijken in de rechtszaal. Anders dan op de dag van de aanslag, is er nu geen buitenlandse pers. Ook is nu Gökman zelf niet aanwezig. Maar dat is geen verrassing, hij had al eerder aangegeven niet bij de zittingen aanwezig te willen zijn.
De vorige zitting, afgelopen juli, verliep nogal rommelig. Gökman noemde zichzelf “geen democraat” en liet weten de rechtbank niet te erkennen. Hij wilde geen advocaat, ook niet toen hem duidelijk werd gemaakt welke consequenties dat zou kunnen hebben. Nu, op deze tweede pro-forma zitting, is er nog steeds geen advocaat voor T.
Maar de verdachte hoeft er nu ook niet bij zijn, er is nu geen aanleiding toe. Het gaat nu nog immers om het onderzoek van het OM in het algemeen, nog niet nar de inhoud van de zaak. Dat zal pas volgend jaar zijn. Dat wordt het pas essentieel dat ook Gökman door de rechter wordt ondervraagd. Overigens hebben slachtoffers vorige week wel aangegeven dat zij vonden dat Gökman er ook vandaag had moeten zijn. De rechter noemt dat vandaag “afstand doen van het aanwezigheidsrecht”. De rechtbank zal iedere keer afwegen wat de gevolgen zijn voor de verdachte, als hij van dat recht afstand blijft doen.
Half december zal de derde pro-forma zitting worden gehouden. Pas in maart volgend jaar zal de zaak inhoudelijk worden behandeld. Daarna kan er een straf worden uitgesproken. Tot die tijd blijft de verdachte vastzitten.
Het onderzoek
Gökman zit nu in het Pieter Baan Centrum in Almere, daar wordt hij onderzocht, onder andere op zijn geestestoestand. Daar is hij op 7 augustus opgenomen. Dat onderzoek is nog niet afgerond, het OM verwacht in november met een eindconclusie te komen. Het dossier telt op dit moment zo’n 1.500 pagina’s. Daar zitten onder andere getuigenverklaringen van slachtoffers, de families van de slachtoffers en van vrienden en familie van Gökman in.
Omdat er in de tram camera’s hingen is het moment van de aanslag bijna helemaal vastgelegd. Die beelden zijn toegevoegd aan het omvangrijke dossier.
Amicus curiae
Als uit het psychiatrisch onderzoek blijkt dat Gökman niet in staat is om de gevolgen van het weigeren van een advocaat in te zien, en dus de kans op een oneerlijk proces groter is, kan de rechtbank zogenaamde ‘amicus curiae’ aanstellen. Een procesbewaker, ook wel amicus curiae, is geen advocaat. De term amicus curiae betekent ‘vriend van de rechtbank’ en is geen partij in het proces. Een procesbewaker geeft wel adviezen en kijkt mee of het proces eerlijk verloopt voor alle partijen, dus ook voor de verdachte. Het is een weinig gebruikt middel in de Nederlandse rechtspraak.
